سوء استفاده عاطفی به شکل های مختلفی است. در این قسمت هر یک از انواع سوء استفاده های عاطفی معرفی شده اند.
اجبار در انجام خواسته ها
در سوء استفاده عاطفي، فرد سعي مي كند رفتارهاي فردِ مقابل را كنترل كند. يكي از روش هايي كه چنين كنترلي را اعمال مي كند آن است كه طرفِ مقابل را وادارد طوري رفتار كند كه او مي خواهد. در چنين روابطي، رفتارهاي زير بسيار شايع است:
آنان اصرار دارند:
- دقيقاَ به شيوه اي كه او مي خواهد و در همان زمان كه او اراده مي كند كاري انجام شود. اين موضوع، شامل پوشش هم مي شود مثلاً انتظار دارند كه طرفِ مقابل، دقيقاً لباسي را بپوشد كه وي مي پسندد كه ربطي هم به عقايد مذهبي آنان ندارد.
- طرف مقابل كارش را يا هر فعاليت مهمي ديگرش را كنار بگذارد تا كارِ وي را انجام دهد.
- كارها و فعاليت هاي شخص ديگر را مرتباً چك كنند و راجع به رفتارهاي لحظه به لحظه وي انتقادهاي خود را اعلام كنند.
تحقير و توهين
در ارتباطات آلوده به سوء استفاده عاطفي، يكي از طرفين به خود اجازه مي دهد هر نوع تحقير، توهين، اهانت و تهمتي را به طرف مقابل روا دارد. آنان انتظار دارند طرف مقابل، كارهايي انجام دهد كه برخلاف ارزش ها و عقايد مذهبي و اخلاقي اش است. ويژگي هاي فرد مقابل كه معمولاً مورد تحسين و تمجيد ديگران است، را مسخره مي كنند. مايل اند طرف مقابل احساس كند كه ارزشي ندارد و كسي به وي اهميت نمي دهد. از فرد مي خواهند كاري را انجام دهد و بعد، براي همين كاري كه انجام داده، به وي احساس گناه و شرم مي دهند. همچنين، فرد را مجبور مي كنند براي كاري كه نكرده، معذرت خواهي كند. آنان اصرار دارند فرد براي خرج كردنِ كوچك ترين پولي از آنها اجازه بگيرد، حتي اگر پولِ خودش و يا خانواده اش باشد.
موضوع وفاداري، يكي از شايع ترين موارد اتهام در چنين روابط است. آنان، مرتباً به فرد اين اتهام را وارد مي كنند كه به آنها وفادار نيست و خيانت مي كند. چنين افرادي ممكن است در روابط بين نامزدها يا در آشنايي هاي دختر و پسر، در حضورِ نامزد خود، روابطي با جنس مخالف داشته باشند و حتي رفتارهاي زشت، سبك و نامناسبي نيز از خود نشان دهند.
منزوي كردن
يكي از ويژگي هاي مهم سوء استفاده عاطفي اين است كه سعي مي كنند، طرفِ مقابل خودرا از ديگران دور كنند، به طوري كه فقط و فقط با آنها ارتباط داشته باشد. به عبارت ديگر، هدف آنها، داشتن تسلط و ايجاد مالكيت بر فرد ديگري است. به همين دليل، سعي مي كنند طرف مقابل را از ساير دوستي ها و روابط شان دور كنند. معمولاً، فعاليت هايي كه براي منزوي كردن ديگران انجام مي دهند به صورت هاي زير است:
- تحقير، توهين و حسادت نسبت به افرادي كه ديگري دوست شان دارد از جمله دوستان، آشنايان، و حتي كودكان كم سن و سال،
- چك كردن تلفن ها، تماس ها ونامه ها و حتي اي ميل هاي طرف مقابل،
- عصبانيت، آشفتگي و كم كردن يا از بين بردنِ اشتياقِ طرف مقابل به رفت و آمد و معاشرت با افرادي كه به آنها علاقه مند است،
- محدود و كم كردن ارتباط تلفني طرف مقابل با ديگران به دليل ناراحتي از اين كه ديگران، وقت مشترك آن دو نفر را مي گيرند.
- بعد از شروع اين رابطه، تماس ها، معاشرت ها و رفت و آمدهاي فرد با ديگران كم مي شود،
- رنجش، ناراحتي و عصبانيت از اين كه به هنگام حضور وي، طرف مقابل در كنار يا همراه دوستان و آشنايانش باشد،
- فرد هميشه نگران است كه اگر دير كند، طرف مقابل چه واكنشي از خود نشان مي دهد.
برتري از نظر قدرت و توانايي ها
افرادي كه در روابط خود سوء استفاده عاطفي مي كنند معتقداند كه:
- داراي توانايي هاي خارق العاده اي هستند مثلاً بسيار باهوش اند، معلومات و اطلاعات زيادي دارند و ...،
- دنيا را بهتر از طرف مقابل خود مي شناسند،
- دوستان و آشناياني دارند كه رفتارهاي طرف مقابل در بيرون را به وي اطلاع مي دهند،
- برخلاف طرف مقابل شان مي دانند كه رفتارهاي درست چيست.
نكته بسيار مهمي كه خوب است به آن توجه كنيد اين است كه لازم نيست كليه ويژگي هاي پنج گانه بالا در يك رابطه وجود داشته باشد. بلكه در هر سوء استفاده عاطفي، چند مورد از ويژگي هاي بالا وجود دارند.