ازدواج يك تصميم گيری است. تصميم گيري مهمی كه انسان در خصوص زندگی مشترك خود انجام میدهد. همسر تنها عضو خانواده است كه براساس تصميم گيری و انتخاب فرد صورت میگيرد و بقيه روابط خانوادگی و فاميلی قابل انتخاب نيست. باتوجه به نقش مهارت تصميمگيری در انتخاب همسر آينده، و اهميتی كه اين انتخاب در سلامت جسم و روان و همچنين كيفيت زندگی دارد، ضروری است با مهارت تصميم گيری بيشتر آشنا شويد.
تصميم گيری برای ازدواج
قبل از هر چيز بهتر است بدانيدكه انسانها به صورتهای مختلفی تصميم گيری میكنند. ازجمله :
تصميم گيری احساسی
در اينجا زيربناي تصميم گيری يك احساس است و فرد بر اساس آن چه احساس میكند تصميم میگيرد. به اين ترتيب احساس های مختلف میتوانند منجر به تصميم گيریهای مختلفی شوند. ازدواج براساس احساس عشق و محبت نمونهای از يك ازدواج احساسی است. داشتن عشق و محبت به يكديگر بسيار ارزشمندو زيباست. ولی بناگذاشتن يك زندگي براساس يك احساس و تصميم گيری براساس يك احساس كار اشتباهی است. عشق و محبت برای زندگی مشترك لازم است ولی كافی نيست.
نمونه ای ديگر از تصميم گيریهای احساسی در ازدواج، تصميم گيري براساس اضطراب است. گاهی اوقات ممكن است افرادی احساس كنندكه ممكن است اگر با اين فرد خاص ازدواج نكنند ديگر فرصت ازدواج نخواهند داشت و به همين دليل تصميم به ازدواج بگيرند.
تصميم گيری تكانشی
در اين نوع تصميم گيری فرد بسيار سريع و بدون ارزيابی هاي لازم تصميم گيری میكند. در اين نوع تصميم گيری فرد بسيار با شتاب به انجام عملی می پردازد. گاهی اوقات در بعضي ازدواجها همين گونه عمل میشود و يكی از طرفين بسيار عجله دارد كه وصلت صورت گيرد و معمولا طرف مقابل هم به اين درخواست و عجله جواب میدهد. ازدواج با شتاب هميشه با مشكل رو به رو میشود. در اين ازدواجها، فردی كه عجله دارد معمولا سعی میكند نكتهای را بپوشاند و مانع از آن شود كه طرف مقابل به خوبی فكر كند و تصميم بگيرد.
تصميم گيری اجتنابی
در اين نوع تصميم گيری فرد به علت ترس و اضطرابی كه دارد سعي مي كند تا آن جا كه ممكن است تصميم گيری نكند و تصميم گيری را به عقب اندازد. در اين شرايط معمولا زمانی فرد فعاليتی را انجام میدهد كه ديگر چاره ديگری نداشته باشد و امكان به عقب انداختن بيشتر و جود نداشته باشد. اين نوع به تعويق انداختن هامعمولا باعث بروز مشكلات متعددی میشود. در اين نوع ازدواج ها فرد سعي مي كند تا آن جا كه ممكن است از ازدواج امتناع كند و آن را به عقب اندازد. به اين ترتيب، فرصت های مناسبی را در زندگی خود از دست میدهد.
تصميم گيری اخلاقی
در اين نوع تصميم گيریها ملاك، بايدها و نبايدهای اخلاقی است نه تفكر. در اين جا ممكن است فرد به اين نتيجه برسدكه ازدواج با فرد خاصي صلاح نيست و آينده خوبي را در اين ازدواج ها نمیبيند ولي از آن جايی كه مدتي با فرد مقابل ارتباط داشته، يا باهم نامزد بودهاند يا با يك ديگر صحبت كردهاند به اين نتيجه میرسد كه نااميد كردن ديگری درست نيست، بنابراين با وی ازدواج میكند. درحالي كه میداند با يكديگر تناسبی ندارند. يا ممكن است فرد به يك ازدواج ناسالم ادامه دهد چون درست نيست كه خانواده خود را با طلاق خود برنجاند و مواردی از اين قبيل.
تصميم گيری مطيعانه
در اين نوع تصميم گيری، فرد خود به مطالعه، بررسی و ارزيابی نمیپردازد بلكه فقط به آن چه از وی میخواهند عمل میكند. سبك تصميم گيری مطيعانه میتواند صدمه زيادی به ازدواج افراد وارد كند. نمونه اين تصميم گيری در ازدواج ، ازدواجهای سنتی است كه والدين دختر و پسر با يك ديگر صحبت میكردند و فرزندان هم از نظر والدين خود پيروی میكردند. در حال حاضر هم عدهای فقط براساس آن چه ديگران اعم از والدين، بزرگترها و يا دوستان میگويند يا میخواهند ازدواج میكننند. اين افراد معتقدند كه ديگران بهتر صلاح آنها را متوجه میشوند.
تصميم گيری عقلانی
اين تصميم گيري، سالم ترين نوع تصميم گيری است. در اين نوع تصميم گيری فرد براساس تفكر، ارزيابی، بررسی و مطالعه به تصميم گيری میپردازد. اين تصميم گيری براساس واقعيت ها انجام میشود. از آنجايی كه زيربنای اين تصميم گيری ارزيابی و مطالعه مبتنی برعقل است، معمولا امكان اشتباه و خطا كمتر از هرنوع تصميم گيری ديگراست. برای آشنايی با مراحل و اصول تصميم گيری به بحث زير دقت كنيد.
اصول تصميم گيری عقلانی
مهارت تصميم گيری دارای مراحل مختلفی است كه به شرح زير میباشند:
1. مواجه شدن با يك تصميم
نكته مهم آن است كه فرد دريابد كه با يك تصميم گيری روبه رو است. زمانی كه فرد متوجه شد بايد تصميم بگيرد، ضروری است كه بر موضوع تمركز كند، موضوع را روشن كند و اطلاعات مورد نياز را جمع آوری كند. در مورد ازدواج، هنگامی كه خواستگاری برای دختری میآيد يا فرد تمايلی به ازدواج و تشكيل زندگی مشترك احساس میكند، بايد مشخص كند كه در اين زمينه بايد تصميم بگيرد و فرآيند زير را شروع كند.
2. خلق حق انتخابها و جمع آوری اطلاعات درباره آنها
در اين مرحله فرد با استفاده از روش بارش فكري سعی میكند راه حل ها و حق انتخاب هايی برای وضعيت خود به دست آورد و در مورد هر يك از حق انتخابها اطلاعات مورد نياز را جست و جو كند. در مورد ازدواج، حق انتخاب افرادی است كه پيشنهاد ازدواج به او داده اند يا مايل به ازدواج با آنان است و او بايد درمورد آنان اطلاعات مورد نياز را جمع آوری نمايد.
3. ارزيابي پيامدهای پيش بينی شده حق انتخابها
در اين مرحله فرد سعی میكند كه پيامدهای هر يك از حق انتخابها را بررسی و مطالعه كند. در مورد ازدواج، فرد اطلاعات مربوط به افرادی كه مايل به ازدواج با آنان است يا پيشنهاد ازدواج به او داده اندرا ارزيابی و بررسی میكند. همچنين او بايد ارزيابی كند كه در صورت ازدواج با آنان چه پيامدهايي مورد انتظار اوست.
4. متعهد كردن خود به يك تصميم
در اين مرحله، فرد يكی از حق انتخابها را برمی گزيند و تمام تمركز خود را بر همين حق انتخاب قرار میدهد. در مورد ازدواج، زمانی كه فرد تصميم به ازدواج با فردی گرفت، بايد بر اين نظر خود بایستد نه آن كه مرتب از يك مورد به يك مورد ديگر تغيير عقيده بدهد يا هميشه اين احساس با او باشد كه اگر با ديگري ازدواج میكرد بهتر بود.
5. طرح ريزی برای چگونگی اجرای تصميم
پس از آن كه فرد خود را به يك حق انتخاب محدود و متمركز كرد برنامه اجرايی مربوط به آن حق انتخاب را مشخص میكند. در حقيقت در اين مرحله فرد مشخص میكند برای انجام اين تصميم خود چه گام هاي اجرايی بايد بردارد. در مورد ازدواج، اين مرحله شامل مراسم خواستگاری يا صحبت با والدين و آشنايان خود در مورد يك خواستگاری خواهدبود. يا چنان چه برای ازدواج احتياج به شرايط و امكانات خاصی دارد مثلا تهيه خانه و... به اين امور بپردازد.
6. اجرای تصميم
مهم ترين فعاليتی كه شخص در اين مرحله بايد انجام دهد آن است كه زمان بندی فعاليتهای اجرايی را مشخص كند. به تصميم خود پایبند باشد، اجتناب نكند، هر گامی كه برمیدارد به خود پاداش دهد. در اين مرحله فرد به طور عملی وارد مرحله خواستگاری، آشنايی و مراسم مربوط به آن میشود.
7. ارزيابی پيامدهای واقعی اجرای تصميم
پس از آن كه فرد مراحل تصميم گيری بالا را انجام داد، بايد ميزان دست يابی به هدف خود را ارزيابی كند و درصورت دست نيافتن به هدف موردنظر، مراحل بالا را مجددا انجام دهد. چنان چه كوششهای فرد در ازدواج با فرد خاصی ناموفق ماند، فرد به بررسی مراحل بالا میپردازد و از خود سوال میكند آيا اين مراحل را به درستی انجام دادم يانه؟ سپس برای برنامه آينده خود درمورد ازدواج شروع به برنامهريزی میكند.